Banknoty zast�pcze huty „Friedensh�tte” 1916-1917
W czasie I wojny �wiatowej pieni�dze zast�pcze w postaci bon�w pojawi�y si� r�wnie� na terenie Nowego Bytomia,
dzisiejszej dzielnicy Rudy �l�skiej. Oczywi�cie nie mog�o tu by� gminnych emisji samorz�dowych, bo teren ten stanowi� wtedy integraln�
cz�� miasta Bytom. Mieszka�cy mogli wi�c pos�ugiwa� si� edycjami bytomskiego magistratu.
Istniej�ca tu jednak huta „Friedenshutte”, b�d�ca najwi�kszym zak�adem przemys�owym w tym rejonie, dla
potrzeb swojej licznej za�ogi wydawa�a w latach 1916 - 1917 w�asne, niskonomina�owe bony pieni�ne. Tak wi�c dok�adnie 18.XII.1916
roku rozprowadzono w�r�d za�ogi pierwsz� edycj� walor�w o nomina�ach 25 i 50 fenig�w. Drukowano je jednostronnie na kolorowym
papierze, okre�laj�c od razu ich dat� wa�no�ci do 31.I.1917 r. Ka�dy egzemplarz opatrzony by� odr�cznym podpisem osoby
odpowiedzialnej za t� emisj�. Pieni�dze te przyjmowane by�y bez ogranicze� w kasie huty i w hutniczym domu towarowym gdzie pracownicy
najcz�ciej zaopatrywali si� w podstawowe produkty spo�ywcze. Jego nazwa „Huttenkaufhaus” po dzie� dzisiejszy funkcjonuje w
tradycji ustnej. „Kafaus” to teraz jednak nie tyko sam dobrze zachowany budynek domu towarowego, ale zarazem potoczna nazwa ca�ego
osiedla robotniczego.
Pierwsza edycja hutniczych notgeld�w nie zaspokoi�a jednak potrzeb i ju� w styczniu 1917 roku przygotowano kolejn� seri�
odcink�w, kt�re zast�pi� mia�y walory trac�ce swoj� wa�no��. Tym razem wyemitowano nomina�y 5, 10, 25, 50 fenig�w. Tradycyjnie
wykonano je na kolorowym papierze z jednostronnymi nadrukami. Dok�adnie sprecyzowano na nich dat� emisji 24.I.1917 r. W�a�ciwym
emitentem by�a „Oberschlesische Eisenbahn – Bedarfs – Aktiengesellschaft”, gdy� huta ju� od 1871 roku wchodzi�a
w sk�ad tego koncernu, za�o�onego przez hrabiego Karola Wolfganga Ballestrema. Pojawi�y si� te� na tych notgeldach nazwiska Buscha i
Niemeyera, czyli �wczesnych dyrektor�w huty. Pocz�tkowo stosowano te� odr�czny podpis osoby nadzoruj�cej edycj�. Nie by�o to jednak
zbyt wygodne. Zapewne te� z uwagi na stosunkowo d�ugi okres wa�no�ci (do 30.VI.1917 r) i mo�liwo�� pojawienia si� fa�szerstw,
zrezygnowano z podpisu zast�puj�c go such� piecz�ci� koncernu „Oberbedarf”. Te lepiej ju� zabezpieczone odmiany bon�w
drukowano te� na nieci innym papierze.
Omawianymi notgeldami pos�ugiwa�a si� ca�a za�oga huty i rodziny pracownik�w. Warto jednak nadmieni�, �e w czasie I
wojny �wiatowej, w dzisiejszej hucie „Pok�j” pracowa�o te� wiele je�c�w wojennych. Dla potrzeb istniej�cego przy hucie
obozu jenieckiego dyrekcja zak�adu emitowa�a specjalne bony jenieckie. Walory te nie by�y datowane, jednak mo�na przypuszcza�, �e u�ywano
ich w okresie od 1915 do 1918 roku.
Pieni�dze zast�pcze huty stanowi� dzi� ciekaw� pami�tk� d�ugoletniej historii tak znacz�cego dla rozwoju g�rno�l�skiego
przemys�u przedsi�biorstwa.
Bronis�aw W�troba
|
