Debata

Nasa go�dka

Nie nale�� do tych mych ziomk�w, kt�rzy uwa�aj�, i� nasa go�dka - to znaczy: po nasymu, a to je po �lonsku - jest odr�bnym j�zykiem; nie widz� tak�e potrzeby stwarzania odr�bnego j�zyka �l�skiego. U�ywaj�c polskiego j�zyka literackiego nazywam nasz� g�rno�l�sk� mow� rodzim� niekiedy dialektem a zazwyczaj gwar�; m�wi�c b�d� pisz�c po niemiecku u�ywam poj�cia Wasserpolnisch*, gdy� jest one jako jedyne - chocia� w coraz mniejszym stopniu - u�wiadomi� Niemcom spoza Sl�ska o jaki dialekt w�a�ciwie chodzi. Ka�de gaworzenie o oberschlesischer Dialekt**, wyp�ywaj�ce z faktu, i� Wasserpolnisch by�o faktycznie poprzez d�ugi czas okre�leniem tylko negatywnym, wzbudza w nich nadziej� us�yszenia j�zyka Gerharta Hauptmanna z ...

Alfred Bartylla-Blanke

Aktuell

Spotkanie z rybnickim pisarzem odpustowym

Afisze uliczne zaprasza�y na spotkanie integracyjne Organizacji dzia�aj�cych w regionie rybnickim - dawny du�y powiat z Wodzis�awiem �l. przy udziale dr Jerzego Gorzelika, r�wnie� prelegenta od j�zyka shlonskigo. Frekwencja dopisa�a, byli szefowie i miasta i powiatu te� gminy Leszczyny.
Zdziwi�ech sie mocno jednak, gdy na tym afiszowym spotkaniu najwa�niejsz� person� po? Przewodnicz�cym Ruchu Autonomii �l�ska panem K. Kluczniokiem - jak si� wydaje organizatorem spotkania - by� lokalny biznesman - pisarz z z zaliczonymi kilkuset spotkaniami autorskimi (tak si� przedstawi�) - szef wydawnictwa „�l�skie ABC” - Marek Szo�tysek. ...

Ewald Bienia

Publikacja

�l�skie refleksje nad Kissem

Wyobra�ni� Augusta Kissa, w jego wybranych rze�bach okresu Klasycyzmu niemieckiego zobaczymy staro�ytn� selektywnie wybran� histori� Egiptu, Grecji czy Rzymu, opart� na legendach, mitach i wykopaliskach.
Por�wnywalnie, wsp�czesny �l�sk, w oczach wsp�czesnych XX wieku pokazywany zosta� „identycznie” - we w�asnej wyobra�ni - nie w prawdzie, z histori� tak� troch� zamydlon�, pasuj�c� tworz�cym nowe nurty ideologiczne, dla ich wygody, na ich spos�b interpretowany. Selektywne pokazywanie tu prawdy o �l�sku s�u�y�y celom aktualnie zawsze utrzymuj�cych si� u w�adzy - prawdy selektywnej, jako karma przetrwania danego systemu. M�wi�o si� to, co aktualnie pasowa�o dalej w realizacji w�asnych cel�w.

Peter Karl Sczepanek

Dwa listy

Tekst napisany na okoliczno�� spotkanio WIS�A 2001, kerego fragmynty autor wykorzysto� w wystompiyniu na II Zje�dzie �lo�skij Krzinki, abo �lo�ski Beranie we Wi�le w dniach 27 kwiytnia do 3 maja 2001 roku.
Niejprz�d podziynkuja tak piyknie, jako byda jyny umio� - panu Chris Lepiarczykowi za zaproszyni nas (�ony i mnie) do Wis�y i za umo�liwiyni przez dwa dni tukej pobytu.
Dziynkuja bywalcom „GWARKA” w Rydu�towach, kerzi przis�ali mi postkarta z obchod�w BARB�RKI i podpisali sie: Roman Zimoch, tak�e Chris Lepiarczyk, Henryk Szczyra, Les�aw Janik, Jacek Ryszka, pani CILA, znaczy - Maria Lelonek i wydawca FYRCOKA cz. VI - pan Bruno Zielonka. ...

Rudolf Paciok

Historia

Verteidigung meiner gefallenen Kameraden vor Verunglimpfung

Michael Frank aus Prag publizierte am 26.August 1994, anl�sslich des 50-ten Jahrestages des slowakischen Nationalaufstandes, in der M�nchner „SZ“ einen Artikel dar�ber. Er tr�gt den Titel: Identit�tsstiftend f�r den jungen Staat.
Herr Michael Frank schreibt dort unter anderem : „... um den Ruhm der Befreiung der Slowakei nicht den Slowaken selbst �berlassen zu m�ssen, sorgten die Sowjets daf�r, dass der Aufstand ... �bereilt losbrach und zwangsl�ufig scheiterte. Effektivste Kraft waren kommunistisch dominierte  ...“

H. Sporo�

Banknoty zast�pcze �l�ska 1914-1924

W sierpniu 1914 roku, z chwil� wybuchu I wojny �wiatowej, na terenie ca�ych �wczesnych Niemiec odczuwany by� dotkliwy brak pieni�dza monetarnego o nomina�ach od ½ do 20 marek. Spowodowane to by�o poczynaniami pa�stwa, staraj�cego si� zwi�kszy� swoje rezerwy z�ota, jak te� reakcj� ludno�ci kt�ra pochowa�a z�ote i srebrne monety na „czarn� godzin�”. Aby zaradzi� powsta�ym trudno�ci� w�adze samorz�dowe, a nawet wi�ksze przedsi�biorstwa szybko zdecydowa�y si� na emisj� prowizorycznego pieni�dza zast�pczego, o ograniczonym czasie i terenie obiegu. Nie by�o to w pe�ni legalne, ale z konieczno�ci tolerowane przez pa�stwo. ...

Bronis�aw  W�troba

W mojih ukohanyh Uogewnikah S’loonskih suyszauo sie za modu zahynty starszyh, kerzy powiadali do swojih dzieci abo wnukoow:
uc sie dziecko uc, bo nauka to potyngi kluc.
Niy inacyj musiauo byc’ w latah uo keryh uopowiadaua tyjatralno sztuka pod tytuym „KLUC”. Napisou joom Tyjda Gajda - nasz uogewnicki pisorz, uo kerym rzeh jurz Woom kedys’ wspoomniou. Cieszooua sie uoona rozcasu u nos wielkoom popularnos’ciom niy ino przez to, rze wielu uogewczan w niyj grauo, a reszta joom wielokroc’ uogloondaua, ale skirz tego, ...

Antoni Respondek

M�j �l�sk, moja Polska, m�j �wiat

Jestem �l�zakiem. To dla mnie tak oczywiste, jak to, �e bije we mnie serce i �e oddycham. �l�sko�� mnie boli. Ten b�l, czasem bardziej realny od b�lu fizycznego, jest dla mnie dowodem na to, �e to co� istnieje.
Przez wiele lat moja to�samo�� nie stanowi�a dla mnie problemu. Wychowa�em si� na �l�sku wiejskim, w otoczeniu, w kt�rym moi pobratymcy stanowili ogromn� wi�kszo��. �l�sko�� przez wiele lat by�a dla mnie jedynym �wiatem, jaki zna�em. Nie zmieni�a tego nawet szko�a. ...

J�zek Kulisz

Die Trag�die der "Wilhelm Gustloff"

G�nter Grass geb�rtiger Danziger, Nobelpreistr�ger, in seinem Buche "In Krebsgang" beschreibt die Flucht und Vertreibung sowie auch die Trag�die der Deutschen aus Ost- Wespreu�en und der Stadt Danzig.
Dieses Thema war in Polen, der Tschechoslowakei aber auch in Deutschland als unantastbar anerkannt. Vom Schicksal vieler Fl�chtlinge und Vertriebenen sprachen nur Rechts und Konservative Parteien, der Bund der Vertriebenen und die Landsmannschaften in Deutschland. In den Ostblockl�ndern wurde dieses Schicksal als historische Vergeltung anerkannt und. Weitere geschichtliche Ereignisse waren als Tabu anerkannt. ...

Sebald A. Kriebus