Click here to send us your inquires or call (852) 36130518

[PRO SILESIA]  [ECHO �LONSKA]  [SERVIS]  [�LONSK]  [RUCH AUTONOMII �L�SKA]

« IMPRESSUM

KONTAKT

post@EchoSlonska.com

15_12/2003

«nazot « HISTORIA SPORTU


We Fusbalu Ślonsk był richtik fest potyngom.

Ślonzok jak prziszel z gruby do dom to zajmowoł sie swojimi "ptokami". A wiymy, że mioł jich pora.
Roz tym ptokym było chowanie gołymbi, roz królików, roz ino łogródek przi lałbie, ale nojwiyncyj chopów miało dwa ptoki: szkat i fusbal. We fusbalu Ślonsk był richtik fest potyngom. Styknie pedzieć, że były czasy jak pół piyrszyj ligi to były drużyny ze Ślonska. A i dzisiej (w roku 2003) chocioż we fusbalu bardzij sie ło piniondze rozchodzi jak ło funkcja socjalno szportu trzi ślonske miasta majom drużyny w piyrszyj lidze: Katowice, Wodzisław i Zabrze. A i Ruch - wierza - niy bydzie dużyj groł w drugij lidze jak ino jedyn sezon.

Ale jak sie to wszystko zaczyno ????

Piyrszy klub fusbaloków na Górnym Ślonsku powstoł w Raciborzu. Nazywoł sie Fusballklub 03 Ratibor.
03 znaczyło co powstoł w 1903 roku. Dwa lata niyskorzij powstały w Katowicach Diana i Frisch Auf kiery sie w 1906 przemianowoł na Preussen 05 a w roku 1922 na 1.FC. W 1906 powstały miyndzy inkszymi 06 Zołynże i Borussia (potym przemianowano na Lechia) 06 Mysłowice.
Inksze nojbardzij wtedy znane kluby to: Britannia Beuthen (Bytom) - założony 15.06.1909 a przemianowany w 1911 na SuSV 09, VfR Königshütte (Królewsko Huta) przemianowany potym na AKS Chorzów - 22.08.1910 ,Borussia (potym Preußen) z dzielnicy Zabrza Zaborza z roku 1909 i Vorwärts-RS Gleiwitz (Gliwice) – 1910.

Coroz czynścij grało sie tyż niy ino do szpasu ale ło coś. Puchar, mistrzostwo abo coby ino pokozać, że 

chopcy z Lipin som lepsi we fusbalu łod chopców z Czornego Lasa.

Jak to było po stronie nimieckij

W Niymcach (RFN) Bundesliga zaczyna grać dopiyro w 1963 roku. Ale ło mistrzostwo Niymiec grało sie piyrszy roz w roku 1903 a tak po prowdzie w sezonie 1902/03 bo już wtedy obowionzywoł systym jesiyń-wiosna a finał grało sie na poczontku lata. Wygroł wtedy VfB ze Lipska. Przodzi grało sie ło mistrza okryngów a dopiyro te mistrze mogli grać miyndzy sobom ło mistrza Niymiec.
Ślonsko drużyna grała w tych rozgrywkach piyrszy roz w sezonie 1904/05. Był to Schlesien Breslau (w dosłownym tłumaczyniu Ślonsk Wrocław – ale na pewno ta drużyna ni miała nic do czyniynio z dzisiejszym Sląskiem Wrocław).
Łod sezonu 1906/07 we finałach okryngu południowo-wschodnich Niymców poza mistrzami Dolnego Ślonska, Dolnych Łużyc i Wrocławia (a niyskorzij jeszcze Górnych Łużyc i Poznanio) groł tyż mistrz Górnego Ślonska.

Mistrzami Górnego Ślonska przed piyrszom wojnom łostali:

1906/07 – 1908/09 i 1912/13 – Preussen 05 Kattowitz (Katowice)
1909/10 i 1910/11 – Germania Kattowitz
1911/12 – Diana Kattowitz
1913/14 – SuSV�09 Beuthen (Bytom)

Bez piyrszo wojna swiatowo w latach 1914/15 do 1918/19 niy grało sie oficjalnie na Górnym Ślonsku we fusbal. Sezon 1919/20 był piyrszym sezonym po piyrszyj wojnie światowyj.

Mistrze Górnego Ślonska w nimieckij czynsci w latach 1919-1928:

1919/20, 1920/21, 1922/23 i 1924/25 – SuSV Beuthen�09 (Bytom)
1921/22 – Preussen 05 Kattowitz (łostatni sezon tyj drużyny po nimieckij stronie)
1923/24 – Vorwärts Gleiwitz (Gliwice)
1925/26 – VfB Gleiwitz
1926/27 – Vorwärts-Rasensport Gleiwitz
1927/28 – Preussen Zaborze

Łod sezonu 1928/29 we finałowyj rundzie mistrzostw okryngu południowo-wschodnigo grały dwie drużyny z Górnego Ślonska.
1928/29 – SuSV Beuthen�09 i Preussen Zaborze

Nareszcie, nareszcie. Mistrzym okryngu poludniowo-wschodnigo łostoł Preussen Zaborze. Piyrszy roz drużyna ze Górnego Ślonska zagrała we finałach mistrzostw Niymiec w kierych grało szesnoście drużyn.
09.06.1929 Preussen Zaborze – Hertha BSC Berlin 1:8 (w Gliwicach)
Warto tukaj dodać, że Hertha łostała w tym sezonie wicemistrzym Niymiec
1929/30 – Preussen Zaborze i SuSV Beuthen�09

18.05.1930: Hertha BSC Berlin - SuSV Beuthen�09 3:2 (w Berlinie)
Tym razym mistrz Ślonska przegroł z późniyjszym mistrzym Niymiec.

1930/31 – Preussen Zaborze i SuSV Beuthen�09
1931/32 – Vorwärts-RS Gleiwitz i SuSV Beuthen�09
1932/33 – SuSV Beuthen�09 i Vorwärts-RS Gleiwitz

W roku 1933 powstały Gauligi. Mistrz Gauligi Schlesien (Ślonsk) grol potym we finałach mistrzostw Niymiec. Łod sezonu 1941/42 istniała łosobno Gauliga Oberschlesien (Górny Ślonsk). W sezonie 1939/40 było podobnie z tym, że były to dwie grupy Gauligi Ślonsk a mistrze łobu grup grały na końcu ło mistrza całego Ślonska. Pod spodkym mistrze Gauligi Ślonsk w latach 1933-45.

1933/34 – SuSV Beuthen�09
1934/35 – Vorwärts-RS Gleiwitz
1935/36 – Vorwärts-RS Gleiwitz

Vorwärts-RS Gleiwitz (Gliwice) w eliminacjach mistrzostw Niymiec groł ze Werder Bremen, Eimsbutteler FV i Viktoriom Stolp (Słupsk). Przegroł potym dopiyro w półfinale z Fortunom Düsseldorf 3:1.

1936/37 – SuSV Beuthen�09
1937/38 – Vorwärts-RS Gleiwitz
1938/39 – Vorwärts-RS Gleiwitz

Drugo wojna zasadniczo niy przerwała na Ślonsku granio we fusbal. Gauligi grały dalij. Do górnoślonskij Gauligi doszły kluby z polskij czynści Ślonska. Z Katowic, Mysłowic, Lipin, Swiyntochłowic, Chorzowa, Knurowa. Niykierzi grocze musieli iść do Wehrmachtu i potym na front. Po wojnie niykierzi łostali w Niymcach, inksi abo prziszli nazot do dom abo łostali w Anglii czy Francji. Ale malo kiery zapomnioł ło fusbalu.

1939/40 – Vorwärts-RS Gleiwitz (GL Oberschlesien)
1940/41 – Germania Königshütte (Chorzów)
1941/42 – Germania Königshütte (GL Oberschlesien)
1942/43 – Germania Königshütte (GL Oberschlesien)
1943/44 – Germania Königshütte (GL Oberschlesien)


Jak to było po stronie polskij

Piyrszy roz ło mistrza Polski we fusbalu grało sie w roku 1920 - Oficjalnie w 1921 bo mistrzostw w roku 1920 skuli wojny z Rusami niy skończono. Systym granio był przodzi tyn som co w Niymcach. Nojlepsze drużyny w okryngach grały na końcu ło mistrza Polski. Ślonski mistrz piyrszy roz groł w roku 1922 a był nim Ruch Wielke Hajduki. W meczach z Pogonią Lwów, Cracovią (mistrz Polski z roku 1921) i WKS Lublin Ruch ni mioł szans. Styknie pedzieć, że we Lwowie przegroł aż 12:0.
Rok niyskorzij nojlepszo na Ślonsku była Iskra Siymianowice ale tyż niy dała żodnymu rady. W 1924 skuli Olimpiady mistrzostw sie niy grało a mistrz Ślonska w roku 1925 - AKS Królewsko Huta zaś przegroł wszystke szpile z Wisłą Kraków i ŁKS Łodź.
W 1926 sztartowoł zaś Ruch Wielke Hajduki - i zaś bez sukcesów. Fusbal na polskim Ślonsku durch jeszcze był słaby w porównaniu z Warszawą, Krakowem, Poznaniem czy Lwowem.

W roku 1927 powstała w Polsce piyrszo liga. Utworzyły jom kluby a Polski Związek Piłki Nożnyj (PZPN) niy chcioł sie z tym na poczontku pogodzić. Do klubów założycielskich piyrszyj ligi noleżały tyż dwa kluby ślonske: Ruch Wielke Hajduki i nimiecki klub z Katowic - 1.FC Katowice.
Łod tego czasu liga grała tak jak to jest dzisiej normalne - kożdy z kożdym, a łostatnie drużyny (dwie abo wiyncyj) na bezrok grały w A-klasie. Nojlepsi z okryngów zaś grali miyndzy sobom ło to co by grać na bezrok w piyrszyj lidze.

W piyrszyj lidze polskij przed wojnom grały take ślonske drużyny:
Ruch Wielke Hajduki: 1927-39, mistrz Polski 1934-36 i 1938
1.FC Katowice: 1927-29, wicemistrz Polski 1927
Slonsk Swiyntochłowice: 1928, 1935, 1936
Domb Katowice: 1936
AKS Chorzów: 1937-39, wicemistrz Polski 1937

W 1931 na Ślonsku powstała tzw. liga ślonsko. Grały tam zaś kożdy z kożdym nojlepsze drużyny z dotychczasowych A-klasów. Fto był nojlepszy w tyj lidze mog sie nazywać mistrzym Ślonska. Chocioż i tak nojlepszy na Ślonsku był przed wojnom Ruch Wielke Hajduki.

Mistrzami polskigo Ślonska (nojprzód klasy A a łod 1931 ligi ślonskij) były:
Ślonsk Świyntochłowice: 1927 (awans), 1934 (awans), 1938 i 1939
Pogoń Katowice: 1928
Naprzód Lipiny: 1929, 1931, 1933, 1937
AKS Królewsko Huta: 1930, 1936 (awans)
1.FC Katowice. 1932
Domb Katowice: 1935 (awans)

Piyrszego września 1939 skończył sie na 6 lot fusbal w polskim wydaniu. Polske kluby abo zlikwidowano, abo musiały sie przemianować na nazwy nimiecke. Po wojnie ci co sie wrócili nazot do dom zaś zakłodali kluby i grali we fusbal.

Trza tu krótko spomnieć ło nojlepszym groczu na Slonsku i w reprezyntacji przedwojynnyj Polski a zapomnianym ino skuli tego, że po wojnie łostoł w Niymcach – Erneście Wilimowskim. Był wychowankym nimieckigo 1.FC Katowice. Potym przeszeł do Ruchu i w nojlepszych latach tyj drużyny razym z Teodorym Peterkym, kiery bramy szczyloł przeważnie głowom (Wilimowski nogom) i drugim krzidłowym Gerardym Wodarzym stworzyli nojlepszy atak w historii Ruchu. Ernest Wilimowski w pamiyntnym meczu mistrzostw świata z Brazyliom w Strasburgu w roku 1938 (Polsko przegrała po dogrywce 5:6) strzelił sztyry bramy dlo Polski. Po wybuchu wojny Ernest zaczon grać zaś w 1.FC Katowice a potym w roztomajtych klubach nimieckich. Łostatnio miyszkoł w Karlsruhe kaj umar 30.08 1997 roku. Przeżył 81 lot.

Po wojnie ślonski fusbal niywiela stracił z przedwojynnyj wielkości a dziynki byłym groczom ze Lwowa kierzi osiedlili sie na Slonsku i założyli Polonia Bytom - stoł sie jeszcze mocniyjszy.

Długo jest lista sukcesów ślonskigo fusbalu po wojnie.
W piyrszyj lidze grały:

  • Ruch Chorzów: 1948-1986/87, 1988/89-1994/95, 1996/97-2002/03 (54 sezony)
    Mistrz Polski:1951(skuli wygranio Pucharu), 1952, 1953, 1960, 1968, 1974, 1975, 1979,1989, wicemistrz Polski: 1950, 1956, 1963, 1970, 1973.
  • AKS Chorzów: 1948-54 (7 sezonów)
  • Polonia Bytom: 1948-49, 1951-55, 1957-1975/76, 1977-78-1979/80, 1986/87 (31 sezonów)
    Mistrz Polski 1954 i 1962, wicemistrz Polski: 1952, 1958, 1959, 1961.
  • Rymer Niydobczyce: 1948 (1 sezon)
  • Szombierki Bytom: 1949-50, 1963/64-1971/72, 1973/74-1983/84, 1987/88-1988/89, 1992/93 (25 sezonów)
    Mistrz Polski 1980, wicemistrz Polski 1965
  • Górnik Radlin: 1950-55, 1957, 1959 (8 sezonów)
    Wicemistrz Polski 1951.
  • Odra Opole: 1953, 1956-57, 1958, 1960-1965/66, 1967/68-1969/70, 1971/72-1973/74, 1976/77-1980/81 (22 sezony)
  • Górnik Zabrze: 1956-1977/78, 1979/80- (47 sezonów)
    Mistrz Polski: 1957, 1959, 1961, 1963, 1964, 1965, 1966, 1967, 1971, 1972, 1985, 1986, 1987, 1988, wicemistrz Polski: 1962, 1969, 1974, 1991.
  • Unia Racibórz: 1963/64-1964/65 (2 sezony)
  • GKS Katowice: 1965/66-1970/71, 1978/79-1979/80, 1982/83-1998/99, 2000/01- (28 sezonów)
    Wicemistrz Polski: 1988, 1989, 1992, 1994.
  • ROW Rybnik: 1968/69, 1970/71, 1972/73-1976/77 (7 sezonów).
  • GKS Tychy: 1974/75-1976/77 (3 sezony),
    Wicemistrz Polski 1976
  • GKS Jastrzymbie: 1988/89 (1 sezon)
  • Odra Wodzisław: 1996/97 - (8 sezonów)
  • Ruch Radzionków: 1998/99- 2000/01 (3 sezony)

Trza tu zauważyć że miyndzy 1959 a 1968 rokym niy było mistrza Polski spoza Slonska. 7 razy Górnik Zabrze, 2 razy Ruch Chorzów i roz Polonia Bytom dzieliły sie tytułym mistrza.
W sezonie 1968/69 zaś 7 drużyn czyli gynał połowa była ze Slonska. Górnik, Polonia, Szombierki, Ruch, GKS Katowice, Odra i ROW. Ale mistrzym w tym sezonie łostała Legia.

Trza tu jeszcze spomnieć ło dwóch klubach spoza Slonska w kierych Slonzoki przyczynili sie do sukcesów tych drużyn. Przed wojnom w Niymcach było to Schalke 04 Gelsenkirchen – mistrz Niymiec 1934, 1935, 1937, 1939, 1940, 1942. Nojlepsi w tyj drużynie byli grocze z Górnego Slonska kierzi abo sami, abo jejich łojcowie wyemigrowali za robotom do Westfalii.
Po wojnie zaś jednom z czołowych drużyn w Polsce było Zagłębie Sosnowiec. I tukyj do nojlepszych poza Uznańskim i Majewskim a potym Jarosikym noleżeli tacy grocze jak Krawiarz, Kosider, Szyguła, Piecyk, czy Gałeczka. Na Slonsku było tela dobrych groczy że ci już niy mieścili sie w piyrszych drużynach i poszli grać do Sosnowca. Trzi razy było Zagłębie wicemistrzym Polski: 1955, 1964 i 1967.

FRANCEK CHWILA

[bn] 30.11.2003


 

 


« zur�ck «

[ HOME ] [ PDF -A4 ] [ ARCHIV ] [ SUCHEN ]